â¸õÀõ ±¾É¡ø ²üÀθ¢ÈÐ?
20õ áüÈ¡ñÎŨà ¾òÐÅ»¡É¢¸ÙìÌõ, ¸½¢¾ §Á¨¾¸ÙìÌõ ¿¢Ä ¿Îì¸ò¾¢üÌ ¸¡Ã½õ ¡Р±ýÚ «È¢Å¾¢ø Á¢¸×õ §À¡Ãð¼Á¡¸§Å þÕó¾Ð. ÀÄ «È¢»÷¸û ¿¢Ä «¾¢÷×ìÌ, ¿¢Ä «¨Áô§À ¸¡Ã½õ ±ýÚ ¯Ú¾¢ÀÎò¾¢É¡÷¸û. Ýâ ¦ÅðÀò¾¡ø âÁ¢Â¢ý ¯ðÀ̾¢Â¢ø ¯ûÇ ¸¡üÈ¢ý Á¡üȧÁ ¸¡Ã½õ ±ýÚ «Ã¢Š¼¡Êø ÜȢɡ÷.
1912 Ũà Á¡ÚÀð¼ ¸Õòиû þÕó¾É, ¦ƒ÷Á¨Éî §º÷ó¾ Ţﻡɢ ¬øÀ÷ð §Å¸É¡÷ þÃñÎ ¬ö× ¸ðΨø¨Ç ¦ÅǢ¢ð¼¡÷. «¾¢ø âÁ¢ ´§Ã ¾ð¼¡ø(plate) ¬É ¸ñ¼õ ±ýÚõ, ÍÁ¡÷ 200 Á¢øÄ¢Âý ¬ñθÙìÌ Óý «ó¾ ¾ðÎ ÀÄ À̾¢¸Ç¡¸ ¸¢Æ¢óÐ, À¢Ã¢óРŢð¼É, ±ýÚ ÜÈ¢ÔûÇ¡÷. ¾ü§À¡ØÐ þó¾ ¸ÕòÐ ÀÄáÖõ ²üÚì ¦¸¡ûÇôÀðÎûÇÐ. ÀÄ ¸ñ¼í¸Ç¡¸ À¢Ã¢ó¾ ¾ðθû ¯ó¾¢ ¦ºøž¢ý ¸¡Ã½Á¡¸ «¨Å¸û ´ýÚ¼ý ´ýÚ §Á¡Ðž¡ø ¿¢Ä «¾¢÷× ²üÀðÎ âÁ¢Â¢ý º¢Ä À̾¢¸û §¸¡Ç¡Ú ¿¢¨Èó¾ À̾¢¸Ç¡¸ Á¡È¢Å¢ð¼É.
°÷óÐ ¦ºøÖõ ¾ðθû ´ýÚ¼ý ´ýÚ ®Î¦¸¡ÎòÐ ¦ºøž¢ø¨Ä. «¨Å¸Ç¡ø ²üÀÎõ «Øò¾õ âÁ¢Â¢ý §ÁüÀ̾¢ìÌ ¾ûÇôÀðÎ ¿¢Ä «¾¢÷¨Å ²üÀÎòи¢ÈÐ. ¾ðθû §Á¡Ðõ ¦À¡ØÐ À¡¨È¸û ¯¨¼ÀðÎ ²üÀÎõ «¾¢÷׸§Ç ‘«¾¢÷× «¨Ä¸Ç¡¸’ (seismic waves) Á¡üÈôÀðÎ âÁ¢Â¢ý ¦ÅÇ¢ôÀ̾¢ìÌ ¾ûÇôÀðÎ, Á¡ÚÀ𼠧Ÿò¾¢ø ¦ÅÇ¢ôÀθ¢ÈÐ. «¨ºÅüÈ ¿£÷ ¿¢¨Èó¾ ÌÇò¾¢ø ´Õ ¸ø¨Äô §À¡ð¼¡ø «¾¢÷× «¨Ä¸û ²üÀðÎ, Åð¼ ÅÊÅ¢ø ¸¨Ã¨Â §¿¡ì¸¢ ¦ºøŨ¾ ¸¡½ÓÊÔõ. «ó¾ ¸ø §À¡¼ôÀð¼ þ¼õ ¾¡ý ‘ÌÅ¢ ¨ÁÂõ’ (focus) ¬Ìõ. ¿¢Ä «¾¢÷× ²üÀÎõ ¨ÁÂò¨¾ ‘±ôÀ¢¦ºý¼÷’ (epicenter) ±ýÚ «¨Æ츢ý§È¡õ. ¿¢Ä «¾¢÷Å¢ý§À¡Ð ±ôÀ¢¦ºý¼¨Ã ÍüÈ¢ ¯ûÇ À̾¢¸§Ç ¦Àâ À¾¢ôÒ¸ÙìÌ ¯ûÇ¡Ìõ. «¨Å ¸ðʼí¸û ¿¢¨Èó¾ À̾¢¸Ç¡¸ þÕó¾¡ø, «¾¢÷× «¨Ä¸Ç¡ø ±Ç¢¾¢ø ¸¼óÐ ¦ºøÄ ÓÊž¢ø¨Ä. «¾É¡ø «ó¾ À̾¢ «¾¢¸Á¡É À¡¾¢ôÒìÌ ¯ûÇ¡Ìõ. «¾¢¸ ‘«¾¢÷× «¨Ä¸û’ ¦ÅÇ¢ôÀÎõ §À¡Ð «ôÀ̾¢Â¢ø âÁ¢Â¢ý ¸Êɾý¨Á Á¡ÚÀðÎ, «ôÀ̾¢ Á¢ÕÐÅ¡É (¯Ú¾¢ÂüÈ) À̾¢Â¡¸ Á¡Ú¸¢ÈÐ. þ¨¾§Â §¸¡Ç¡Ú ¿¢¨Èó¾ À̾¢ ±ý¸¢§È¡õ
¿¢Ä «¾¢÷׸û ºÓò¾¢Ãò¾¢ý «ÊôÀ̾¢Â¢ø ²üÀÎõ §À¡Ð «¾ý ±ôÀ¢¦ºý¼Ã¢ø þÕóÐ ¦ÅÇ¢ôÀÎõ «Øò¾õ §Áø §¿¡ì¸¢ ¾ûÇôÀð¼¡ø, ¸¼ø ¿£÷ ºì¾¢ Å¡öó¾ ¬Æ¢ô§Àèĸǡ¸ Á¡È¢, ¸¨Ã¨Â §¿¡ì¸¢ Á½¢ìÌ 500 ¨Áø §Å¸ò¾¢ø ¦ºø¸¢ÚÐ. þ¨¾ò¾¡ý ÍÉ¡Á¢ (tsunami) ±ý¸¢§È¡õ. ºì¾¢ Å¡öó¾ ¿¢Ä «¾¢÷׸û (âì¼÷ «Çק¸¡Ç¢ø 7ìÌ §Áø) ¸¼ÖìÌ «Ê¢ø ²üÀðÎ, «¾ý «Øò¾õ §Áø §¿¡ì¸¢ ¦ÅǢ¢Îõ §À¡Ð¾¡ý ÍÉ¡Á¢ ²üÀθ¢ÈÐ. ¸¼ÖìÌ «Ê¢ø ²üÀÎõ ±øÄ¡ ¿¢Ä ¿Îì¸í¸Ùõ ÍÉ¡Á¢Â¡¸ Á¡Úž¢ø¨Ä.
¯Ä¸¢ý ÀÄ À¡¸í¸Ç¢ø â¸õÀò¾¡ø ¯ñ¼¡É §ÀëƢ׸û, ÁÉ¢¾É¢ý ¸üÀ¨ÉìÌ «ôÀ¡üÀð¼Ð. Å¡É¢¨Ä ¬Ã¡öº¢Â¡Ç÷¸û Ò嬀 Óý Üðʧ ¸ñÎ À¢ÊôÀÐ §À¡ø, ÒÅ¢ ¬Ã¡öº¢Â¡Ç÷¸Ç¡ø â¸õÀõ ±íÌ, ±ô¦À¡ØÐ, ±ó¾ «ÇÅ¢üÌ ²üÀ¼§À¡¸¢ÈÐ ±ýÚ ÜÈ ÓÊž¢ø¨Ä. þýÛõ «È¢Å¢Âø «ó¾ «ÇÅ¢üÌ Óý§ÉüÈÁ¨¼ÂÅ¢ø¨Ä. º¡ò¾¢Â ÜÚ¸¨Çì ¦¸¡ñÎ µÃÇ× ¿¢¸Æ þÕôÀ¨¾ «ÛÁ¡É¢ì¸ ÓÊÔõ.
Ţﻡɢ¸û ¾í¸û ¬ö׸ǢýÀÊ «ÎòÐ 30 ¬ñθǢø «Æ¢¨Å ¯ñ¼¡ìÌõ â¸õÀõ ²üÀ¼ 62% º¡ò¾¢Âõ ¯ûǾ¡¸ ÜÚ¸¢È¡÷¸û. «Å÷¸û ¬öÅ¢ýÀÊ 75% ¦¾üÌ ¸Ä¢§À¡÷ɢ¡Ţø ²üÀ¼ ¯ûǾ¡¸ ¸Õи¢È¡÷¸û.